Sosyal medyada ahlaki sınırlar, son derece yüzeysel ve kaygan! 

İçerikler haz, cümbüş ve his sömürüsü odaklı üretiliyor

En kısa yoldan para kazanmak ve yüksek makamlara gelmek için her stratejinin mübah olduğuna yönelik bir toplumsal değişim süreci gerçekleştiğine dikkat çeken uzmanlar, bunun toplumsal medyadaki yansımasının, para ve tanınırlık kazanmanın bir yolu olarak daha fazla abone, tıklanma, izlenme yahut reklam alma sayısına ulaşmak için cinsiyetçi, ırkçı ve istismarcı içeriklerin fütursuzca üretilmesi halinde olduğunu söylüyor. Haz, cümbüş ve his sömürüsü odaklı üretilen içeriklerle sosyal medyanın, şimdi görece yeni bir etkileşim alanı olduğunu ve buradaki ahlaki sonların, son derece yüzeysel ve kaygan bir görünüm oluşturduğunu vurgulayan Sosyolog Dr. Berat Dağ, “Toplumsal kurumlar ve toplumsal medya, eşzamanlı olarak insani bedeller çerçevesinde yenilenmedikçe ahlaki sonların belirginleşmesi son derece güç olacaktır.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısmı Araş. Gör. Dr. Berat Dağ, toplumsal medyada son devirde görülen ve ahlaki hudutları aşan birtakım paylaşımları kıymetlendirdi.

Tıklanma uğruna cinsiyetçi, ırkçı ve istismarcı içerikler fütursuzca üretiliyor

Dr. Berat Dağ, toplumsal medya içerikleri ile toplumun ortasındaki ilginin tek istikametli olmadığına işaret ederek, “Yani bu tip toplumsal medya içeriklerinin süreklileşmesi birebir vakitte toplumsal manada büyük meselelerin olduğunu gösteriyor. Bugün en kısa yoldan para kazanmak ve yüksek makamlara gelmek için her stratejinin mübah olduğuna yönelik bir toplumsal değişim süreci gerçekleşiyor. Bunun toplumsal medyadaki yansıması, para ve tanınırlık kazanmanın bir yolu olarak daha fazla abone, tıklanma, izlenme yahut reklam alma sayısına ulaşmak için cinsiyetçi, ırkçı ve istismarcı içeriklerin fütursuzca üretilmesi halinde oluyor. Bu da belirtilen bu içeriklere maruz kalan bireylerin ahlaki açıdan daha büyük bir krize girmesi manasına geliyor.” dedi.

Aile, eğitim, iktisat, siyaset ve din üzere kurumlarının dönüşümü hayati ehemmiyet taşıyor

Tüm bunlara karşı aile, eğitim, iktisat, siyaset, din ve gündelik hayat kurumlarının hem fikir hem de hareket açısından eşitlik, özgürlük, kardeşlik, adalet ve dayanışma kıymetlerine uygun bir biçimde dönüştürülmesinin hayati olduğunu vurgulayan Dr. Dağ, “Böyle kapsamlı bir dönüşüm, toplumsal medya içeriklerinin de buna ahenk sağlamasına neden olacaktır. Hatta bunun sonucunda toplumsal medya içerikleri, kelamı edilen bu olumlu bedellerin yaygınlaşması ve çeşitlenmesine de katkı sunar bir hale gelebilecektir.” diye konuştu. 

Bu mecrada dolandırıcılar, çeteler, teşhirciler, röntgenciler serbestçe dolaşıyor

Sosyal medyanın, şimdi görece yeni bir etkileşim alanı olduğunu kaydeden Dr. Dağ, “Bu saikle buradaki ahlaki hudutlar, son derece yüzeysel ve kaygan bir görünüm oluşturuyor. Özellikle toplumsal medyanın anonim ve çok süratli bir etkileşim imkânı sunması nedeniyle her tipten nefret ve şiddet kabahatinin bu alanda yaygınlaşması ve ivmelenmesi kelam konusu olabiliyor. Bugün bireyciliğin kutsanması bağlamında aslında bu tip kabahatlere karşı önemli bir toplumsal duyarsızlığın hâkim olmaya başladığı malumdur. Toplumsal medyada troller üzerinden fakirler, göçmenler ve azınlıklara yönelik olarak sürdürülen linçler de bir nevi malumun ilanıdır. Dahası bu mecrada dolandırıcılar, çeteler, teşhirciler, röntgenciler ve ısrarlı takipte bulananlardan yayılan niyet ve aksiyon biçimleri serbestçe dolanıma giriyor. Bunun sonucunda toplumsal güvensizlik, tedirginlik ve dehşet halesinin yayılması işten bile değildir. Bu sürece karşı toplumsal kurumlar ve toplumsal medya, eşzamanlı olarak insani pahalar çerçevesinde yenilenmedikçe ahlaki sonların belirginleşmesi son derece güç olacaktır.” dedi.

İçerikler haz, cümbüş ve his sömürüsü odaklı üretiliyor

Toplumsal meselelerin somut bir çıktısı olarak fenomen içeriklerinin, bu sıkıntıların artması ve çeşitlenmesi noktasında genelde tesirli olduğunu da anlatan Dr. Berat Dağ, şöyle devam etti:

“Tamamen haz, cümbüş ve his sömürüsü odaklı bir biçimde üretilen içeriklerin gençler üzerinde olumsuz bir tesirde bulunacağı açıktır. Çünkü bugün gençlerin büyük bir çoğunluğu işsiz, yalnız ve fakir. Üstelik gençler, kendisini tabir etme konusunda da daima olarak haddi bildirilen bir kısmı oluşturuyor. Bu sömürü, baskı ve ötekileştirmenin sonuçlarından biri de gençlerin kendisi ve etrafına karşı yıkıcı hareketlere yönelmesiyle bağlıdır. Bugün gençler, fenomen olmak yahut fenomenliğini sürdürmek için cehalet, ciddiyetsizlik, laubalilik, lakaytlık ve hatta küfür ve hakaret içeren birçok ifadeyi toplumsal medyada daima olarak kullanıyor. Bütün bunlar toplumsal geleceğin önemli bir risk altında olduğunu gösteriyor.”   

Böyle içeriklerin üretilmemesine yönelik bir farkındalığın nasıl oluşacağı ele alınmalı

Sosyal medya platformlarının üretilen içerikleri mutlak bir biçimde denetlemesinin mümkün olmadığını kaydeden Dr. Dağ, zira bu platformlarının elde ettiği gelirlerin önemlice bir kısmının, bu içeriklerin daima bir biçimde tüketilmesine endeksli olduğunu söyledi.

Dolayısıyla toplumsal medya monopollerinin kârını arttırması için tertipli reklam geliri sağlayan seçkinci yahut tanınan içeriklerin üretilmiş olması gerektiğini de anlatan Dr. Dağ, “Bu nedenle mevcut politik iktisat yapısı, seçkinci ve tanınan içerikleri kıymetlendirme yetisini haiz bağımsız eksperlerden gereğince faydalanmıyor. Aslına bakıldığında bilgi paradoksu nedeniyle bu denetleme sürecinde en nihayetinde eksperlerin de kâfi olamayacağını tabir etmek gerekiyor. Çünkü toplumsal medyaya daima olarak insani yeterlilikleri aşacak büyüklükte bir data yüklendiği ortadadır. Bu nedenle toplumsal medya içeriklerini denetlemekten çok bu türlü içeriklerin üretilmemesine yönelik bir farkındalığın nasıl oluşacağını tartışmak daha manalı görünüyor.” diye kelamlarını tamamladı.